จังหวัด พัทลุง ตั้งอยู่ทางภาคใต้ของประเทศไทย บริเวณชายฝั่งตะวันออกของแหลมมลายู หรือแหลมทอง (Golden Khersonese) มีพื้นที่ทั้งหมดประมาณ 3,424.47 ตารางกิโลเมตร หรือ 2,140,296 ไร่ โดยเป็นพื้นดิน 1,919,446 ไร่ และพื้นน้ำ 220,850 ไร่
อาณาเขตติดต่อ พัทลุง:
- ทิศเหนือ: ติดต่อกับอำเภอชะอวดและอำเภอหัวไทร จังหวัดนครศรีธรรมราช และอำเภอระโนด จังหวัดสงขลา
- ทิศตะวันออก: ติดต่อกับทะเลสาบสงขลา ซึ่งเป็นน่านน้ำติดต่อกับอำเภอระโนด อำเภอกระแสสินธุ์ อำเภอสทิงพระ และอำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา
- ทิศใต้: ติดต่อกับอำเภอควนเนียงและอำเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลา และอำเภอควนกาหลง จังหวัดสตูล
- ทิศตะวันตก: ติดต่อกับเทือกเขาบรรทัด ซึ่งเป็นแนวติดต่อกับอำเภอปะเหลียน อำเภอย่านตาขาว อำเภอนาโยง อำเภอเมืองตรัง อำเภอห้วยยอด และอำเภอรัษฎา จังหวัดตรัง
ลักษณะภูมิประเทศ พัทลุง:
- พื้นที่ภูเขา: ทางด้านตะวันตกของจังหวัดประกอบด้วยเทือกเขาบรรทัด มีความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลางประมาณ 50 – 1,000 เมตร พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นป่าไม้ เช่น สวนยางพารา สวนไม้ผล และไม้ยืนต้น
- พื้นที่ลูกคลื่นลอนชัน: อยู่ถัดจากเทือกเขาบรรทัด หรือพื้นที่เชิงเขา มีลักษณะเป็นเนินเตี้ยๆ เรียกกันโดยทั่วไปในท้องถิ่นว่า “ควน”
- พื้นที่ราบ: ถัดลงมาทางด้านตะวันออกเป็นที่ราบสลับที่ดอน มีความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลางเฉลี่ย 0 – 15 เมตร พื้นที่ส่วนใหญ่ปลูกข้าว ยางพารา มะพร้าว พืชผัก และพืชไร่ชนิดต่างๆ
- พื้นที่เกาะ: เป็นพื้นที่บริเวณทะเลสาบสงขลาในเขตจังหวัดพัทลุง ตั้งอยู่ในอำเภอปากพะยูน มีเนื้อที่รวมกันประมาณ 219.17 ตารางกิโลเมตร หรือร้อยละ 6.40 ของพื้นที่ทั้งหมด พื้นที่เกาะเป็นถิ่นที่อยู่ของนกอีแอ่นกินรัง
ลักษณะภูมิประเทศโดยรวม:
จังหวัดพัทลุงมีลักษณะภูมิประเทศที่หลากหลาย ตั้งแต่ภูเขาและที่ราบสูงทางด้านตะวันตก ซึ่งประกอบด้วยเทือกเขาบรรทัด ถัดมาทางด้านตะวันออกเป็นพื้นที่ราบสลับที่ดอน และเป็นพื้นที่ราบลุ่มจดทะเลสาบสงขลา พื้นที่ทั้งหมดประมาณ 3,424.47 ตารางกิโลเมตร หรือ 2,140,296 ไร่ เป็นพื้นดิน 1,919,446 ไร่ พื้นน้ำ 220,850 ไร่
สถานที่ท่องเที่ยวน่าสนใจใน พัทลุง
1.ทะเลน้อย
ทะเลน้อย เป็นทะเลสาบน้ำจืดขนาดใหญ่ที่ตั้งอยู่ในเขตอำเภอควนขนุน จังหวัดพัทลุง เป็นส่วนหนึ่งของทะเลสาบสงขลา และถือว่าเป็นพื้นที่ชุ่มน้ำ (Wetland) ที่มีความสำคัญระดับนานาชาติ โดยได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นแรมซาร์ไซต์ (Ramsar Site) ลำดับที่ 1 ของประเทศไทย และลำดับที่ 948 ของโลก เมื่อปี พ.ศ. 2541
ข้อมูลสำคัญเกี่ยวกับทะเลน้อย:
- 🌿 ลักษณะทางภูมิศาสตร์:
ทะเลน้อยมีลักษณะเป็นพื้นที่ชุ่มน้ำขนาดใหญ่ มีพื้นที่ประมาณ 17,500 ไร่ (28 ตารางกิโลเมตร) มีความลึกเฉลี่ยประมาณ 1-2 เมตร โดยมีการเชื่อมต่อกับทะเลสาบสงขลาทางตอนใต้ผ่านลำคลองหลายสาย เช่น คลองลำปำ คลองปากประ ฯลฯ - 🐦 ความหลากหลายทางชีวภาพ:
เป็นถิ่นอาศัยของนกน้ำจำนวนมากกว่า 200 ชนิด ทั้งนกประจำถิ่นและนกอพยพ เช่น นกกระสานวล นกเป็ดแดง นกยาง นกกาบบัว เป็นต้น รวมถึงสัตว์น้ำหลากหลายชนิด เช่น ปลาช่อน ปลาตะเพียน และสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำอีกมากมาย - 🌸 ความงามทางธรรมชาติ:
หนึ่งในจุดเด่นของทะเลน้อยคือ ทุ่งบัวแดง ที่บานสะพรั่งในช่วงปลายปีถึงต้นปี (ประมาณเดือนธันวาคม – มีนาคม) ซึ่งเป็นช่วงที่เหมาะแก่การล่องเรือชมวิวที่สุด - 🛶 วิถีชีวิตชาวบ้าน:
มีหมู่บ้านริมทะเลน้อย เช่น หมู่บ้านปากประ ซึ่งนักท่องเที่ยวสามารถชม ยอยักษ์ (เครื่องมือจับปลาขนาดใหญ่แบบดั้งเดิม) และวิถีชีวิตแบบเรียบง่ายของชาวประมงพื้นบ้าน - 🐃 ควายน้ำ:
อีกหนึ่งภาพที่โดดเด่นของทะเลน้อยคือ “ควายน้ำ” ที่สามารถพบเห็นได้ตามทุ่งหญ้าและลุยน้ำในบริเวณรอบๆ เป็นสัญลักษณ์สำคัญของพื้นที่
ทะเลน้อยจึงถือเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงนิเวศที่สำคัญของภาคใต้ และเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านสิ่งแวดล้อมและระบบนิเวศชุ่มน้ำที่ทรงคุณค่าอย่างยิ่ง
2.เขาอกทะลุ
เขาอกทะลุ เป็นภูเขาหินปูนที่ตั้งอยู่ในตำบลคูหาสวรรค์ อำเภอเมืองพัทลุง จังหวัดพัทลุง มีความสูงประมาณ 250 เมตร ลักษณะเด่นของเขาอกทะลุคือมีช่องโพรงขนาดใหญ่บริเวณใกล้ยอดเขา เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 10 เมตร ซึ่งสามารถมองทะลุไปยังอีกด้านหนึ่งได้
จุดเด่นของเขาอกทะลุ:
- สัญลักษณ์ของจังหวัดพัทลุง: เขาอกทะลุถือเป็นสัญลักษณ์ประจำจังหวัดพัทลุง โดยภาพของเขาอกทะลุและเจดีย์บนยอดเขาถูกนำมาใช้เป็นตราสัญลักษณ์ของจังหวัด
- แหล่งโบราณคดี: ภายในถ้ำต่าง ๆ บนเขาอกทะลุ มีการค้นพบพระพิมพ์ดินดิบ ศิลปะสมัยศรีวิชัย (พุทธศตวรรษที่ 12–13) จำนวนมาก แสดงให้เห็นว่าบริเวณนี้เคยเป็นสถานที่ประกอบกิจกรรมทางศาสนาในอดีต
- ตำนานท้องถิ่น: ชาวพัทลุงเชื่อว่าเขาอกทะลุเป็นภูเขาศักดิ์สิทธิ์ และมีตำนานเกี่ยวกับเจ้าแม่ดุดี ซึ่งเป็นเรื่องราวโศกนาฏกรรมความรักสามเส้าที่เกี่ยวข้องกับภูเขาในพื้นที่นี้
- กิจกรรมท่องเที่ยว: นักท่องเที่ยวสามารถเดินขึ้นบันไดประมาณ 1,000 ขั้นเพื่อขึ้นสู่ยอดเขา และชมวิวทิวทัศน์ของเมืองพัทลุงได้อย่างชัดเจน
3.วัดเขียนบางแก้ว
วัดเขียนบางแก้ว หรือที่รู้จักในชื่อทางการว่า วัดพระบรมธาตุเจดีย์เขียนบางแก้ว เป็นวัดโบราณที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์และศิลปวัฒนธรรมของจังหวัดพัทลุง ตั้งอยู่ที่หมู่ที่ 4 บ้านบางแก้ว ตำบลจองถนน อำเภอเขาชัยสน จังหวัดพัทลุง เชื่อกันว่าสร้างขึ้นในสมัยอาณาจักรศรีวิชัยประมาณพุทธศตวรรษที่ 13–14 หรือราวปี พ.ศ. 1482 โดยมีตำนานเล่าว่า นางเลือดขาว และ พระยากุมาร เป็นผู้สร้างวัดนี้ขึ้น และได้จารึกเรื่องราวการก่อสร้างลงบนแผ่นทองคำที่เรียกว่า “เพลาวัด”
โบราณสถานและโบราณวัตถุสำคัญ
- พระมหาธาตุเจดีย์บางแก้ว: เป็นเจดีย์ก่ออิฐฐานแปดเหลี่ยม มีความสูงประมาณ 22 เมตร เชื่อว่าสร้างขึ้นในสมัยอยุธยาตอนต้น ได้รับอิทธิพลจากพระบรมธาตุเจดีย์นครศรีธรรมราช ภายในบรรจุพระบรมสารีริกธาตุที่อัญเชิญมาจากประเทศศรีลังกา
- วิหารคด: เป็นระเบียงล้อมรอบพระมหาธาตุเจดีย์ ประดิษฐานพระพุทธรูปปูนปั้นปางมารวิชัยจำนวน 108 องค์ แต่ละองค์มีลักษณะเฉพาะตัว แสดงถึงฝีมือช่างพื้นเมืองในแต่ละยุคสมัย
- พิพิธภัณฑ์ของชาติ วัดเขียนบางแก้ว: ภายในวัดมีพิพิธภัณฑ์จัดแสดงโบราณวัตถุต่าง ๆ เช่น ศิวลึงค์ ฐานโยนี พระพุทธรูปสมัยต่าง ๆ ถ้วยชามจีนสมัยราชวงศ์ซุ่ง เหม็ง เซ็ง และสังคโลกสมัยสุโขทัย แสดงให้เห็นถึงการติดต่อรับอารยธรรมอินเดียและจีนมาตั้งแต่สมัยต้นประวัติศาสตร์
ความสำคัญทางประวัติศาสตร์
วัดเขียนบางแก้วเคยเป็นศูนย์กลางของพระพุทธศาสนาในภูมิภาคนี้ และเป็นที่ตั้งของคณะป่าแก้ว ซึ่งเป็นคณะสงฆ์ที่มีบทบาทสำคัญในสมัยอยุธยา แม้ว่าวัดจะเคยถูกทำลายและร้างไปในบางช่วงเวลาเนื่องจากสงครามและภัยธรรมชาติ แต่ก็ได้รับการบูรณะและฟื้นฟูขึ้นใหม่หลายครั้ง จนถึงปัจจุบันยังคงเป็นสถานที่สำคัญทางศาสนาและวัฒนธรรมของจังหวัดพัทลุง
