จังหวัด พะเยา ตั้งอยู่ทางภาคเหนือตอนบนของประเทศไทย มีลักษณะภูมิประเทศที่โดดเด่นและหลากหลาย ดังนี้:
ภูมิประเทศ
พื้นที่ส่วนใหญ่ของจังหวัดพะเยาเป็นที่ราบสูงและภูเขา มีระดับความสูงตั้งแต่ 300 ถึง 1,500 เมตรจากระดับน้ำทะเล โดยมีเทือกเขาล้อมรอบทั้งทางทิศตะวันตก ตะวันออกเฉียงเหนือ ตะวันออกเฉียงใต้ และตอนกลางของจังหวัด พื้นที่จังหวัดมีขนาดประมาณ 6,335.06 ตารางกิโลเมตร หรือ 3,959,412 ไร่
ป่าไม้และทรัพยากรธรรมชาติ
จังหวัดพะเยามีพื้นที่ป่าไม้ประมาณ 1,503,174 ไร่ หรือร้อยละ 37.96 ของพื้นที่ทั้งหมด ป่าไม้ส่วนใหญ่เป็นป่าดงดิบและป่าเบญจพรรณ มีไม้สำคัญ เช่น ไม้สัก ไม้ประดู่ ไม้มะค่า ไม้ชิงชัน ไม้ยาง ไม้เต็ง และไม้รัง
แหล่งน้ำ
จังหวัดพะเยามีแม่น้ำสายสำคัญหลายสาย ได้แก่ แม่น้ำอิง แม่น้ำลาว และแม่น้ำยม พื้นที่บางส่วนของจังหวัดอยู่ในลุ่มน้ำโขง เช่น อำเภอเมืองพะเยา อำเภอดอกคำใต้ อำเภอจุน อำเภอปง อำเภอเชียงคำ และอำเภอแม่ใจ
เทือกเขาสำคัญ
เทือกเขาที่สำคัญในจังหวัดพะเยา ได้แก่ ดอยภูลังกา ดอยสันปันน้ำ ดอยแม่สุก ดอยขุนแม่ฝาด ดอยขุนแม่ต๋ำ และดอยขุนแม่ต๋อม
ภูมิประเทศที่หลากหลายของจังหวัดพะเยาทำให้มีความหลากหลายทางชีวภาพและเป็นแหล่งทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญของภาคเหนือของประเทศไทย
สถานที่ท่องเที่ยวน่าสนใจใน พะเยา
1.กว๊าน พะเยา
กว๊านพะเยาเป็นทะเลสาบน้ำจืดที่ใหญ่ที่สุดในภาคเหนือของประเทศไทย และใหญ่เป็นอันดับ 4 ของประเทศ ตั้งอยู่ในเขตอำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา มีพื้นที่ประมาณ 12,831 ไร่ เป็นแหล่งน้ำสำคัญที่หล่อเลี้ยงชีวิตชาวพะเยา ทั้งในด้านการอุปโภค การประมง และการเกษตร
ความเป็นมาและความสำคัญ
เดิมพื้นที่กว๊านพะเยาเป็นที่ลุ่มต่ำริมแม่น้ำอิง มีหนองน้ำขนาดเล็กและใหญ่หลายแห่ง ในปี พ.ศ. 2484 กรมประมงได้สร้างทำนบและประตูกั้นน้ำ เพื่อกักเก็บน้ำไว้ใช้ในฤดูแล้ง ทำให้เกิดเป็นอ่างเก็บน้ำขนาดใหญ่ที่เรียกว่า “กว๊านพะเยา”
แหล่งท่องเที่ยวและกิจกรรม
- ชมพระอาทิตย์ตกดิน: บริเวณกว๊านพะเยามีทิวทัศน์ที่งดงาม โดยเฉพาะยามเย็นที่สามารถชมแสงของดวงอาทิตย์ที่ค่อยๆ ลับขอบฟ้า
- ล่องเรือชมวัดใต้น้ำ: นักท่องเที่ยวสามารถล่องเรือไปเยี่ยมชมวัดเก่าแก่ที่จมอยู่ใต้น้ำ ซึ่งเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่น่าสนใจ โดยเฉพาะในช่วงวันมาฆบูชา จะมีการเวียนเทียนกลางน้ำรอบวัด
- กิจกรรมริมกว๊าน: บริเวณรอบๆ กว๊านมีร้านอาหารมากมายให้เลือกอร่อย และยังมีกิจกรรมให้ทำมากมาย เช่น การนั่งเรือชมวิว หรือปั่นจักรยานรอบกว๊าน
สถานที่ใกล้เคียงที่น่าสนใจ
- วัดศรีโคมคำ (วัดพระเจ้าตนหลวง): วัดเก่าแก่ที่มีพระพุทธรูปใหญ่ที่สุดในภาคเหนือ
- อนุสาวรีย์พ่อขุนงำเมือง: สถานที่ศักดิ์สิทธิ์ที่นักท่องเที่ยวและชาวพะเยานิยมมากราบไหว้
- อุทยานแห่งชาติดอยภูนาง: แหล่งธรรมชาติที่มีความหลากหลาย ทั้งป่าไม้ น้ำตก และทุ่งหญ้า
กว๊านพะเยาไม่เพียงเป็นแหล่งน้ำสำคัญของจังหวัดพะเยา แต่ยังเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่มีความงดงามและมีความสำคัญทางวัฒนธรรม เหมาะสำหรับผู้ที่ต้องการสัมผัสธรรมชาติและวิถีชีวิตที่เรียบง่ายของชาวพะเยา
2.วัดศรีโคมคำ
วัดศรีโคมคำ หรือที่ชาวบ้านเรียกว่า “วัดพระเจ้าตนหลวง” หรือ “วัดทุ่งเอี้ยง” เป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดสามัญ ตั้งอยู่ริมกว๊านพะเยา ตำบลเวียง อำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา
ประวัติและความสำคัญ พะเยา
วัดศรีโคมคำสร้างขึ้นระหว่างปี พ.ศ. 2034–2067 ในสมัยพญาเมืองยี่ครองเมืองพะเยา ภายในพระวิหารหลวงประดิษฐานพระเจ้าตนหลวง หรือพระเจ้าองค์หลวง ซึ่งเป็นพระพุทธรูปปูนปั้นปิดทองปางมารวิชัย ศิลปะเชียงแสนที่ใหญ่ที่สุดในล้านนา มีขนาดหน้าตักกว้าง 16 เมตร สูง 18 เมตร
ในปี พ.ศ. 2465 วัดได้รับการบูรณะครั้งสำคัญโดยครูบาศรีวิชัย ร่วมกับพระยาประเทศอุดรทิศ เจ้าเมืองพะเยาองค์สุดท้าย และประชาชนชาวเมืองพะเยา
สถาปัตยกรรมและจุดเด่น
- พระวิหารหลวง: มีหน้าบันลายพันธุ์พฤกษาเต็มพื้นที่ ผสมผสานศิลปะล้านนาและภาคกลาง โดยมีรูปครุฑ เสือเหลียวหลัง และหอรมาน ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของงานที่ครูบาศรีวิชัยสร้าง
- พระอุโบสถกลางน้ำ: สร้างขึ้นในปี พ.ศ. 2528 เป็นอุโบสถทรงไทยประยุกต์ ตั้งอยู่กลางสระน้ำ โดยมีสะพานเชื่อมต่อกับฝั่ง ภายในมีจิตรกรรมฝาผนังที่บอกเล่าพุทธประวัติและวิถีชีวิตของชาวล้านนา ฝีมืออาจารย์อังคาร กัลยาณพงศ์ ศิลปินแห่งชาติ
- หอวัฒนธรรมนิทัศน์: ตั้งอยู่ติดกับวัด เป็นอาคาร 2 ชั้น ศิลปะล้านนาประยุกต์ ด้านหลังอาคารติดกับกว๊านพะเยา ภายในจัดแสดงวัตถุโบราณ เอกสารข้อมูลสำคัญทางประวัติศาสตร์ และภาพถ่ายเก่าๆ ที่เกี่ยวข้องกับวัดและชุมชนเมืองพะเยา
เทศกาลสำคัญ
เทศกาลแปดเป็ง: จัดขึ้นทุกปีในช่วงวันวิสาขบูชา (ประมาณเดือนพฤษภาคม) เพื่อเฉลิมฉลองการสร้างพระเจ้าตนหลวง มีการทำบุญฉลององค์พระช่วงกลางวัน และมีงานมหรสพ การออกร้านของกาชาดจังหวัด เครื่องเล่น และร้านขายสินค้าที่ระลึกในช่วงกลางคืน
3.ดอยบุษราคัม
ดอยบุษราคัมเป็นภูเขาที่ตั้งอยู่ในตำบลสันป่าม่วง อำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา เป็นที่ตั้งของวัดอนาลโยทิพยาราม ซึ่งเป็นสถานที่ปฏิบัติธรรมและแหล่งท่องเที่ยวทางศาสนาที่สำคัญของจังหวัด
ประวัติและความเป็นมา
วัดอนาลโยทิพยารามก่อตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2525 โดยพระธรรมวิสุทธิญาณ (ไพบูลย์ สุมงฺคโล) หรือหลวงปู่ไพบูลย์ สุมังคโล ท่านได้รับนิมิตเห็นแสงสีทองพาดผ่านจากวัดรัตนวนารามไปยังดอยบุษราคัม ซึ่งเป็นแรงบันดาลใจในการสร้างวัดบนดอยแห่งนี้
สถาปัตยกรรมและจุดเด่น
วัดอนาลโยทิพยารามมีพื้นที่กว้างขวางกว่า 2,800 ไร่ ภายในวัดมีศาสนสถานและพระพุทธรูปหลากหลายรูปแบบ เช่น พระพุทธรูปศิลปะสุโขทัย พระพุทธไสยาสน์ พระพุทธรูปปางลีลา และพระพุทธรูปปางนาคปรก นอกจากนี้ยังมีรัตนเจดีย์ที่สร้างตามศิลปะอินเดียพุทธคยา เก๋งจีนที่ประดิษฐานเจ้าแม่กวนอิม และหอพระแก้วมรกตจำลองที่ทำด้วยทองคำ
การเดินทาง
วัดอนาลโยทิพยารามตั้งอยู่ห่างจากตัวเมืองพะเยาประมาณ 20 กิโลเมตร สามารถเดินทางโดยใช้ถนนทางหลวงหมายเลข 1 (พะเยา-เชียงราย) ไปประมาณ 7 กิโลเมตร จากนั้นเลี้ยวซ้ายเข้าถนนทางหลวงหมายเลข 1127-1193 ไปอีกประมาณ 9 กิโลเมตร เส้นทางเป็นถนนลาดยางตลอดสาย
